جزیره کامپیوتر

امروز تولد ۹ سالگی شبکه اجتماعی فیس بوک است. سایتی که توسط مارک زاکربرگ و ۴ نفر از دوستانش دقیقا ۹ سال پیش به صورت رسمی فعالیتش را آغاز کرد اما هیچ کس فکرش را نمی کرد که فیس بوک بتواند به آمار بیش از ۱ میلیارد کاربر در سراسر جهان دست پیدا کند. فیس بوک ابتداعا در چندین دانشگاه در ایالات متحده و کانادا برای ارتباط میان دانشجویان مورد استفاده قرار گرفت تا این که کم کم دامنه فعالیت های آن گسترده تر شد امروز بسیاری از کاربرانی که با اینترنت سروکار دارند در فیس بوک هم اکانت داشته و به فعالیت در این شبکه اجتماعی می پردازند. فیس بوک ابتداعا با نام TheFacebook شناخته می شد تا این که زاکربرگ در با پرداخت ۲۰۰ هزار دلار رسما دامنه facebook.com را سفارش داد و در طی چند سال فعالیت با تغییرات متعددی رو به رو شد و توانست آنقدر محبوب شود که درآمدهای نجومی را برای سازندگانش به ارمغان آورد تا جایی که در پایان سال گذشته میلادی رسما اعلام شد این شبکه اجتماعی بیش از ۱ میلیارد کاربر در سراسر جهان دارد.

این که فیس بوک رشد واقعا چشمگیری داشته را کسی نمی تواند انکار کند اما واقعیت ماجرا برای بسیاری از کاربران چیز دیگری است. اگر هریک از ما یکی از کاربران این شبکه اجتماعی باشیم و به لیست دوستان ، فعالیت ها و بسیاری موارد دیگر دقت کنیم حداقل بیش از نیمی از کاربران (حداقل ایرانی) اصلا آشنایی کافی با استفاده از این شبکه اجتماعی را ندارند. بسیاری از کاربران متاسفانه به نکات امنیتی این سایت اصلا توجه ندارند ؛ کاربران زیادی هستند که عکس های خانوادگی خود را که گاهی بسیار زننده است را برای بازدید تمامی کاربران در این شبکه اجتماعی قرار می دهند که بسیاری از آن ها ناخواسته بوده و دلیلش هم عدم آشنایی کافی کاربران با سطوح دسترسی است یا به اصطلاح Page هایی ساخته می شود که دائما به دنبال مسائلی برای سرگرم کردن کاربران هستند و چه بسیار کاربرانی هم هستند که به محض روشن کردن سیستم رایانه ای خود ابتدا اکانت فیس بوک خود را چک می کنند و البته فیس بوک حالا در اکثر گوشی های تلفن همراه که سیستم عامل های مختلفی هم دارند یافت می شود و بسیاری از کاربران هم هستند که به نوعی به فیس بوک اعتیاد پیدا کرده اند!!! در ایران کنترل این شبکه اجتماعی تقریبا غیرممکن شده است ؛ با این که به صورت معمول دسترسی امکانپذیر نیست اما کاربران زیادی هستند که حتی آشنایی کافی با ساده ترین گزینه ها در فیس بوک و حتی اینترنت هم ندارند ولی جز همین ۱ میلیارد کاربر هستند و دائما هم به تعداد این کاربران افزوده می شود. بسیاری از کاربران ایرانی که عضو این شبکه اجتماعی شده اند جز کاربرانی بوده اند که سال ۲۰۱۲ را برای ساخت اکانت انتخاب کرده اند ؛ حتی اگر خوش بینانه هم به قضیه نگاه کنیم کاملا مشخص است که یا این دسته از کاربران آشنایی کافی با فیس بوک نداشته اند یا ابزار استفاده از آن را فراهم نکرده اند و متاسفانه این مورد جایی کاملا نمایان می شود که با یک نگاه اجمالی به پروفایل همین دسته از کاربران می توان دریافت که اصلا آشنایی درستی از فرهنگ استفاده از شبکه های اجتماعی ندارند! بسیاری از کاربران نمی دانند مطالبی که انتشار می دهند به صورت ناخواسته در اختیار تمامی کاربران فیس بوک قرار می گیرد و افراد بسیاری هم هستند که به سوء استفاده از این مطالب می پردازند! واقعا چه اتفاقی افتاده است که کاربری ظاهر واقعی اش در دنیای واقعی با تصاویر و مطالبی که در پروفایلش قرار می دهد به اندازه زمین تا آسمان تفاوت دارد! این بدان معناست که کاربران آنقدر غرق در ارتباطات مجازی فیس بوک شده اند که کاملا دنیای واقعی را فراموش کرده اند. هرروز جملاتی در Status ها مشاهده می شود که کمی فکر در مورد آن ها همه چیز را مشخص می کند! برای مثال کسی نوشته بود « امروز اینترنت قطع شد! رفتم در کنار خانواده ام نشستم! آدم های خوبی به نظر می رسیدند!» به ظاهر وقتی این جمله را می خوانیم لبخندی برروی لبانمان نقش می بندد اما با کمی دقت می توانیم لبخندی بسیار تلخ را برروی لبانمان ببینیم. فاصله ها هرروز بیشتر و بیشتر می شود در حالی که در دنیای فیس بوک هرروز کاربران بهم نزدیک تر می شوند تا جایی که اطلاعات فراوانی از یکدیگر دارند ؛ کاربران بسیاری هستند که تنها از روی علاقه یا شاید هم عدم آشنایی یا هر دلیل دیگری به هر پروفایلی که می رسند گزینه Add To Friend List را انتخاب می کنند ؛ سوال اینجاست آیا واقعا این کاربران طرف مقابل را می شناسند ؟ کاربرانی هستند که تنها چند ماه از عضویت آن ها در فیس بوک می گذرد اما اگر به لیست دوستان آن ها نگاهی بیندازیم بیش از ۱۰۰۰ دوست در لیست آن ها وجود دارد در حالی که این کاربران حداقل شخصیت معروف یا محبوبی هم نیستند که خیالمان راحت باشد به دلیل شهرت این همه دوست پیدا کرده است. متاسفانه بسیاری از خانواده ها اطلاع کافی از اینترنت ، دسترسی ها ، شبکه های اجتماعی و … ندارند که بتوانند کنترل صحیحی برروی فعالیت های فرزندان خود در اینترنت داشته باشند ؛ کاربرانی هستند که سنشان کمتر از ۱۵ سال است اما مطالب و عکس هایی را انتشار می دهند که بالای ۲۱ سال هم از درک آن ها گاهی عاجز می شود! آیا واقعا این کاربران کم سن و سال دانسته این مطلب را انتشار داده یا نمی داند که واقعا هدفش چیست ؟ کسی که عکس جشن ازدواج خود و همسرش را با کمال افتخار در این شبکه اجتماعی قرار می دهد واقعا می داند که شاید فردا روزی همین تصاویر بلای جانش شود؟ ارتباطات عاشقانه در فیس بوک واقعا تا چه حد می تواند به موفقیت برسد ؟ توهین به افراد در فیس بوک تا چه اندازه ادامه پیدا خواهد کرد آیا اصلا این کار درست است ؟ لایک های بی موردی که به تصاویر و مطالب چسبانده می شود واقعا از روی مفید بودن مطلب است یا برای تصاویر پروفایل کاربر؟ متاسفانه عدم فرهنگ سازی صحیح باعث شده هرکس به اینترنت دسترسی پیدا می کند در کمترین زمان ممکن پروفایل خود را در فیس بوک ایجاد کند! دوگانگی میان رفتار بعضی از سایت ها واقعا چه معنایی دارد ؟ سایت های خبری بسیار معروف که به صورت کاملا رسمی فعالیت می کنند و جز خبرگزاری های معروف هم هستند در مطالبی به فیس بوک با چشم یک سایت نابهنجار نگاه می کنند اما زیر تمامی خبرهایشان آیکن فیس بوک درج شده که بیاییم اخبارمان را در این شبکه اجتماعی به اشتراک بگذاریم! اگر فیس بوک بد است پس چرا آیکنش را برای انتشار اخبار در پائین مطالبمان قرار دهیم. آنقدر سوال هست که اگر بخواهیم از خودمان بپرسیم باید یک کتاب در این زمینه چاپ شود.

سخن پایانی! همه این موارد را نوشتم برای این که احساس می کنم راهی که ما کاربران فیس بوک در پیش گرفته ایم یک سراشیبی تند است که بالا آمدن دوباره از آن بسیار سخت و دشوار! کمی باید دقت کنیم مطالبی که انتشار می دهیم قرار است در اختیار چه کسانی قرار گیرد. خانواده ها باید بیشتر برروی فعالیت های فرزندان خود در اینترنت و دنیای مجازی کنترل داشته باشند و در نهایت مسئولین هم با فرهنگ سازی صحیح (نظیر همان تیزرهای تبلیغاتی که مدتی پیش در مورد کنترل فرزندان در رسانه ی ملی پخش شد) کمک کنند تا علاوه بر دوستی های فیس بوکی ، روابط اجتماعی کاربران در دنیای واقعی هم محکم تر شود. کنترل فیس بوک تقریبا حالا دیگر غیر ممکن شده است ؛ استفاده صحیح از آن مطمئنا باعث رشد دانش کاربران می شود و گاهی هم می تواند اسباب سرگرمی کاربران را فراهم کند  و اصلا دوستانی را پیدا کنیم که قبلا آن ها را می شناخته ایم و حالا سال هاست که دور از ما هستند و این خوش آیند است اما در مقابل استفاده غیراصولی از آن مطمئنا بنیان خانواده در ایران را تضعیف می کند و این همان چیزی است که سال هاست کشورهای غربی با ساخت سایت های مختلف ، شبکه های تلویزیونی گوناگون و … در پی دست یابی به آن هستند ؛ به راستی در چه راهی قدم می گذاریم ؟